شرائط امکان علوم انسانی مدرن در فلسفه غرب

این یک سخنرانی دقیق با رعایت ظرایف علمی است. ممکن است شنونده‌ی کم‌تر آشنا با مفاهیم و اصطلاحات پیچیده‌ی فلسفی، گمان کند که این سخنرانی، چندان چیز دندان گیری برای او ندارد. آشنایان به فلسفه نیز ای‌بسا بگویند که این یک ارائه‌ی کوتاه از مهم‌رین لحظات تاریخ فلسفه است که از پس توضیح پیچیدگی مفاهیمی که پایشان وسط کشیده شده، بر نیامده است. با اینهمه، این یک سخنرانی دیدنی است. آنهم نه فقط برای اهل فلسفه، که برای همه ی کسانی که سودای کار علمی در ایران را دارند. کسانی که آشنایی بیشتری با دکتر طالب زاده دارند، می دانند که طالب زاده، معمولا شمرده و دقیق سخن می گوید. بسی بیشتر از آن دقت و طمأنینه ای که معمولا از سخنرانان علمی در ایران سراغ داریم. ممکن است این دقت، ناشی از علاقه و انس او به سنت زُمخت فلسفه آلمانی باشد و یا برآمده از تجربه‌ی رسانه ای او در چند سال مدیریت شبکه ۴ تلویزیون. اما هرچه باشد، دقتی که در اینجا می بینیم، فراتر از منش و رفتار عادت شده در دکتر طالب زاده، چیزی درباره‌ی محتوای این سخنرانی به ما می گوید. می توانیم ادعا کنیم که در این سخنرانی، فرمِ ارائه و محتوا به هم رسیده اند! طالب زاده در این سخنرانی بنا دارد درباره‌ی ضرورت های تأسیس علوم انسانی در ایران بگوید. محتوای سخنرانی، مملو از پیچیدگی های فلسفی است اما آنچه نهایتا از پس آن مفاهیم پیچیده برمی‌آید، تأکید و توصیه طالب زاده به دقت و طمأنینه در مواجهه با پیچیدگی های علوم انسانی است. او البته نسخه ای نیز برای این توصیه اش دارد و آن بازگشت به بنیان های علوم انسانی است. اما هرکس که پس از خواندن این سطور، فیلم این سخنرانی را تماشا کند، اذعان خواهد داشت، دقتی که طالب زاده در پی تأکید و اصرار بر آن است، چیزی شبیه به همان دقت و طمأنینه‌ای است که خودش در ارائه‌ی ظرایف پیچیده فلسفی به مخاطبانش به کار بسته است. تأسیس علوم انسانی، دقت می‌طلبد دقتی که بیش از هر محتوای اثباتی، وابسته به منش و فرم دقیق کار علمی است.

• این سخنرانی، در همایش «جهان انسانی، حکمت اسلامی»، در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و به همت کانون اندیشه جوان و کارگروه فلسفه اسلامی موسسه اشراق ایراد شده است.

منبع: سیما فکر